Blog prawniczykancelaria adwokacka Rzeszów

09.04.2025 | Blog prawniczy
Jakie są sposoby podziału spadku i jak się do tego zabrać?

Dział spadku jest to drugi etap regulowania spraw spadkowych, który następuje po uprzednim ustaleniu kręgu spadkobierców oraz udziałów, które każdemu z nich się należą. Dokonanie działu spadku to nic innego jak fizyczne przydzielenie konkretnych składników spadku spadkobiercom oraz ustalenie ewentualnych spłat i dopłat, gdy któryś ze spadkobierców otrzyma więcej niż posiadany przez niego udział w spadku.

W najbardziej pożądanym scenariuszu, gdy spadkobiercy są zgodni co do tego, jak spadek podzielić i co wchodzi w skład tego spadku, wystarczy by wszyscy spadkobiercy udali się do notariusza i tam złożyli oświadczenia w przedmiocie zgody na dany sposób podziału spadku. Notarialny podział spadku posiada taką samą moc prawną jak orzeczenie Sądu w tym przedmiocie.

Częściej spotykaną sytuacją jest jednak niezgodność spadkobierców co do podziału spadku, co determinuje konieczność wystąpienia na drogę sądową. W takim postępowaniu przedstawiamy swoją propozycję podziału spadku, a każdy ze spadkobierców ma prawo w odpowiedzi przedstawić swoją wizję działu spadku. Dla Sądu jednak żadna z tych propozycji nie jest wiążąca i może dokonać działu spadku wedle swojego przeświadczenia i poczucia sprawiedliwości. W tym miejscu warto przywołać orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 27 sierpnia 1979 roku, sygn. akt: III CRN 137/79, z którego wynika, iż „Jako zasadę przyjmuje się, że w toku postępowania o dział spadku podziałowi podlega całość majątku według stanu na dzień otwarcia spadku, natomiast wartość według cen w chwili dokonywania działu. Oznacza to, że podziałem objęte są jedynie składniki majątku wchodzące w skład spadku, a istniejące w chwili dokonywania działu.”

Zasadą jest, że w pierwszej kolejności Sąd powinien dążyć do podziału rzeczy pomiędzy spadkobiercami, czyli np. jeśli nieruchomość jest piętrowa, to Sąd może uznać, że jedno piętro winno zostać wydzielone dla jednego spadkobiercy, a pozostałe piętro drugiemu spadkobiercy. Oczywiście taki podział nie zawsze będzie wchodził w grę, np. gdy spadkobierców jest kilku lub gdy nieruchomość jest tak mała, że jej podział sprawi, że stanie się poprzez podział bezużyteczna.

Jeśli powyższy sposób podziału nie będzie możliwy, sąd musi zdecydować o przyznaniu danej rzeczy konkretnemu spadkobiercy z ustaleniem obowiązku spłaty na rzecz pozostałych spadkobierców. Nic nie stoi na przeszkodzie, aby spadkobiercy zrzekli się spłaty na swoją rzecz lub żądali kwoty niższej aniżeli ta, która im by się należała. Jeśli każdy ze spadkobierców wyraża wolę przejęcia np. nieruchomości na wyłączną własność, to Sąd decyduje który ze spadkobierców powinien zachować nieruchomość na własność i daję większą rękojmię właściwego wykorzystania rzeczy zgodnie z jej przeznaczeniem, biorąc pod uwagę m.in. jego obecne miejsce zamieszkania oraz dotychczasowy sposób dbania i interesowania się danym składnikiem spadku.

Ostatnim ze sposobów działu spadku, przede wszystkim wdrażanym w życie, wtedy gdy żaden ze spadkobierców nie wyraża woli przejęcia składnika spadku, jest zarządzenie przez sąd licytacji danej rzeczy i podział uzyskanej ze sprzedaży kwoty pomiędzy spadkobierców. Rozwiązanie to jest oczywiście mało korzystne dla spadkobierców, gdyż składniki spadku są sprzedawane na licytacji komorniczej zazwyczaj poniżej wartości rynkowej, jednak w sytuacjach bez wyjścia lub w wypadku nieopłacalności przejmowania składnika spadku, jest to wariant, który pozwala spadkobiercom wyzbyć się niechcianego składnika spadku i przy okazji otrzymać częściowy zwrot pieniężny po sprzedaży składnika spadku przez komornika.

Sprawy spadkowe a w szczególności działy spadków to jedne z trudniejszych spraw sądowych, w których poziom skomplikowania oraz konieczność dokonania rozliczeń pomiędzy spadkobiercami, generuje liczne sytuacje sporne. Prowadzenie sprawy przez profesjonalnego pełnomocnika jest w takich sprawach jak najbardziej wskazane, gdyż tylko kompleksowe czuwanie nad wszystkimi aspektami sprawy może pozwolić na uzyskanie satysfakcjonującego Nas rozstrzygnięcia.